Solomon Asch was een Amerikaanse psycholoog. Hij heeft onderzoek gedaan naar conformistisch gedrag; mensen zijn geneigd zich aan te passen aan de opvattingen van een groep. Het doel is meestal geaccepteerd te worden door deze groep. Pas je je niet aan loop je de kans buitengesloten te worden. Uit experimenten bleek dat iemand iets zegt of doet die overduidelijk niet waar zijn, als de groepsdruk maar groot genoeg is of het verlangen om erbij te horen maar groot genoeg is. Tijdens experimenten gaven een alarmerend aantal personen een foutief antwoord en volgde daarmee de groep in plaats van hun verstand. Gedrag wat afwijkt van de groep waarin je verkeert of wilt verkeren blijkt voor velen van ons erg moeilijk te zijn.
Herman Philip Milikowski heeft begin 60 er jaren een studie gedaan naar onaangepast gedrag. In zijn onderzoek, gepubliceerd in het boek ‘Lof der Onaangepastheid’, komt hij enkele opmerkelijke uitspraken. Hier volgen er een paar.
‘Menselijke vooruitgang is alleen mogelijk door onaangepast gedrag’.
‘De mens kan niet ontsnappen aan de relatie waarin hij tot zijn omgeving staat’.
‘…., hij past zich aan teneinde deze anders te maken, te verbeteren en dus niet te aanvaarden’.
‘De superioriteit van de mens boven het dier treedt op, zodra hij zich niet meer aanpast aan de omgeving’.
Manfred Kets de Vries heeft veel onderzoek gedaan naar leiders en leiderschap. Een van de leukste boeken die hij daarover heeft geschreven is “Leiders, Narren en Bedriegers’. De nar kan corrigeren, relativeren en tot de orde roepen, met humor, omdat hij de nar is. Hij is in deze rol geaccepteerd. Maar de nar wijkt af van de groep. Hij kan grappig en griezelig tegelijk zijn. Hij houdt een spiegel voor. Hij kan de groepsconformiteit doorbreken.
Conformeren wordt in onze maatschappij zeer gewaardeerd; in veel organisaties nog veel meer. Zaken die fout gaan houden we vooral binnenskamers. Het bijna criminele gedrag van sommige topbestuurders worden ‘geaccepteerd’ door de hofhouding anders zou dit wel eens slecht voor de eigen carrière kunnen zijn. En ga dan als eenling daar eens tegen in. Klokkenluiders worden nog steeds aan de hoogste boom opgeknoopt.
Onaangepasten hebben ons, als mensheid, met groet stappen verder gebracht. Sterker nog, de onaangepasten van vroeger worden nu als zeer bijzonder op een voetstuk geplaatst. Galilei, Da Vinci, Maarten Luther, Charlie Chaplin, Richard Branson, Herman Brood enz. Afwijkers van de norm die zich weinig aantrokken van negatief commentaar of tegenwerking en zie wat ze tot stand hebben gebracht.
Innovatie, vernieuwing, out-of-the-box, zaken waarmee we ons allemaal bezig (moeten) houden, gaat in een hogere versnelling als u onaangepasten aan het werk hebt. Deze zorgen voor tegenspraak, andere inzichten, kunnen grenzen doorbreken. Koester die onaangepaste die bij u werk.
En als u een adviseur of een interim-manager inhuurt, neemt u dan his-masters-voice of neemt u de afwijkende? Iemand die niet door uw patatsnijder is gegaan, met een andere achtergrond en andere werkervaring. Iemand die u uit uw comfortzone weet te halen. Hoe leuk is dat?